|
آینده پژوهی دیپلماسی آب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ، مطالعه موردی افغانستان و ترکمنستان
|
معصومه زهیری   ، امیر هوشنگ میرکوشش ، سعید کامیابی |
| استادیار گروه علوم سیاسی ، واحد شاهرود ، دانشگاه آزاد اسلامی ، شاهرود ، ایران ، amkooshesh@gmail.com |
|
|
چکیده: (410 مشاهده) |
آب حیاتی‌ترین منبع طبیعی برای جوامع است که از مرزهای کشورها به روشی نسبتاً آسان عبور می‌کند. این امر استفاده و تخصیص آن را اغلب سیاسی کرده و منجر به ایجاد ترتیبات مختلف همکاری آب فرامرزی به ویژه در حوزه رودخانه‌های مشترک چندین کشور می‌شود. همچنین این منبع ارزشمند در بین کشورهای برخوردار از حوضه آبریز مشترک همواره تنش‌زا و رقابت‌آفرین بوده است. با تشدید این رقابت بر سر آب بین بخش‌ها، کشورها و مناطق همراه با پتانسیل آب، وقوع درگیری‌ها افزایش یافته و ثبات و صلح را در همه مقیاس‌ها به خطر می‌اندازد. با توجه به این مسئله، توزیع نامتوازن آن در مناطق مختلف جهان و مشترک بودن بسیاری منابع آبی بین کشورها، ضرورت استفاده از دیپلماسی آب گریزناپذیر است. دیپلماسی آب مفهومی نوظهور برای پرداختن به ماهیت سیاسی همکاری‌های فرامرزی و پیوند آب با همکاری‌های گسترده‌تر منطقه‌ای، ژئوپلیتیک و سیاست خارجی است. پژوهش حاضر با هدف آینده‌پژوهی دیپلماسی آب در سیاست خارجی ایران با روش پژوهش ترکیبی انجام شده است. مبتنی بر یافته‌های پژوهش، نخست این نتیجه حاصل شد که وضعیت هیدروپلتیکی ایران در زمینه رودخانه‌های مرزی با افغانستان علی‌رغم توافقنامه‌های دو جانبه همواره توام با چالش هایی بوده و با ترکمنستان همراه با عمل به تعهدات دو جانبه بوده است. ثانیا نظام سیاست‌گذاری، مناسبات سیاسی، امنیت ملی و دیپلماسی اقتصادی به عنوان سیاست‌های راهبردی موثر بر مناسبات دیپلماسی آب از اثربخشی مستقیمی در سیاست خارجی ایران دارند. در نهایت مدیریت یکپارچه و جامع‌‌‌نگر منابع آبی، پایش یکسویه منابع در برابر راهبرد تعاملی و همگرایی، مهار و پایش منابع آبی و تنش و منازعه به عنوان سناریوهای محتمل بر آینده مناسبات دیپلماسی ایران، افغانستان و ترکمنستان ارائه شدند.
|
|
| واژه‌های کلیدی: رودخانه‌های مرزی و فرامرزی، دیپلماسی آب، آینده‌پژوهی، ایران، افغانستان، ترکمنستان |
|
|
متن کامل [PDF 1173 kb]
(166 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى
دریافت: 1402/8/10 | انتشار: 1401/12/29
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
